Programmalijn voor vluchtelingen
De medewerkers van de bibliotheek in de gemeente Oisterwijk zetten zich met hart en ziel in voor de integratie en ondersteuning van vluchtelingen. Zij ontwikkelden een brede programmalijn voor vluchtelingen. Maureen Heeren, programmamaker bij de bibliotheek in Oisterwijk en Moergestel, deelt haar inzichten en ervaringen over hoe bibliotheken activiteiten kunnen programmeren over, voor én met vluchtelingen.
Startpunt: de documentaire 'Shadow Game'
De programmalijn voor vluchtelingen in de Bibliotheek Oisterwijk ontstond uit het succes van 'Shadow Game'. Deze documentaire brengt de gevaarlijke en uitdagende reis in beeld van tienerjongens die alleen, zonder hun familie, vanuit oorlogsgebieden naar Europa proberen te vluchten. De film geeft een indringend beeld van de barre tochten die deze jongeren maken en de obstakels die zij onderweg tegenkomen, zoals gewelddadige grenspolitie, extreme weersomstandigheden en uitputting. Shadow Game belicht niet alleen de fysieke reis van deze jongens, maar ook hun innerlijke strijd en de hoop die hen drijft. De documentaire wil bewustwording creëren over de situatie van alleenreizende minderjarige vluchtelingen (amv’s) en roept op tot bescherming en humane behandeling van deze kwetsbare groep.
"Er is veel negatief nieuws over vluchtelingen. Onwetendheid zorgt soms voor boosheid en frustratie. Op ongeveer 10 minuten fietsafstand van de bibliotheek in Oisterwijk is een asielzoekerscentrum (azc) gevestigd. Met het vertonen van de documentaire wilden we meer verdraagzaamheid en begrip creëren onder inwoners. De impact van de documentaire was enorm; na de vertoning viel iedereen doodstil", vertelt Maureen.
Een belangrijke uitdaging die de Bibliotheek hierin had, is het bereiken van de doelgroep die de boodschap van verdraagzaamheid het hardst nodig heeft. Om dit aan te pakken, betrokken ze scholen bij de vertoningen, passend binnen thematisch onderwijs en burgerwetenschappen. En de Bibliotheek bood de programma’s op verschillende manieren aan, waardoor het bereik groter werd.
De vertoning van 'Shadow Game' werd georganiseerd in twee sessies: een middagvoorstelling voor scholieren en een avondvoorstelling voor inwoners, waarbij ook mensen uit de omliggende gebieden kwamen. Na de documentaire volgde een panelgesprek van 45 tot 60 minuten, wat als een zeer waardevol onderdeel werd beschouwd. Het panel bestond uit een wethouder, de teamleider van VluchtelingenWerk, de documentairemaker, een aantal AMV’ers en een gespreksleider uit het netwerk van de bibliotheek. De bibliotheek had zelf iedereen van het panel benaderd.
“Dit evenement markeerde het begin van een bredere programmalijn over vluchtelingen in de bibliotheek.”
Maureen deelt graag haar tips voor bibliotheken omtrent ‘Shadow Game’:
- Betrek scholen: Organiseer vertoningen tijdens schooltijd en werk samen met docenten om de thematiek te integreren in het onderwijs.
- Gebruik 'Mind Game': Naast 'Shadow Game' is het waardevol om ook 'Mind Game' te vertonen om een breder beeld te geven van de vluchtelingservaring. De documentaire ‘Mind Game’ belicht de uitdagingen waar vluchtelingen mee te maken krijgen zodra ze in Nederland zijn.
- Samenwerking met lokale partners: De bibliotheek in Oisterwijk werkt nauw samen met verschillende lokale organisaties, waaronder het azc, VluchtelingenWerk en ContourdeTwern. Deze samenwerking zorgt ervoor dat de bibliotheekactiviteiten goed aansluiten bij de behoeften van vluchtelingen en dat de inspanningen een breed bereik hebben.
Aan de slag met Shadow Game in jouw bibliotheek?
Cubiss heeft hiervoor een handleiding gemaakt, met daarin ook tips van Maureen.
Programmalijn Bibliotheek Oisterwijk
De programmalijn van de Bibliotheek Oisterwijk bestaat uit verschillende activiteiten en initiatieven. Enkele belangrijke onderdelen van de programmalijn zijn:
- Taalcafé: Een laagdrempelige plek waar o.a. vluchtelingen twee keer per week kunnen oefenen met het Nederlands spreken. Vrijwilligers en deelnemers praten over alledaagse dingen, wat helpt bij de integratie en het verbeteren van taalvaardigheden.
- Collectie: Prentenboeken met een QR-code waarmee het prentenboek in verschillende talen opgehaald kan worden, zodat ouders hun kinderen in de eigen taal kunnen voorlezen.
- Een introductie: Bij het azc waarbij vluchtelingen bekend gemaakt worden met het Taalcafé, de prentenboeken met QR-codes en de voorleesuurtjes. "Op deze manier hopen we de drempel om naar de Bibliotheek te gaan, te verkleinen", licht Maureen toe.
- Permanente expositieruimte: Stichting de Vrolijkheid organiseert workshops voor kinderen in het azc van verschillende leeftijden (4-7 jaar, 8-12 jaar, 13-17 jaar en 17-25 jaar). Dit om de creativiteit te stimuleren en met vrolijke activiteiten bezig te kunnen zijn. De kunstcreaties van de kinderen worden tentoongesteld in een permanente expositieruimte in de bibliotheek.
- Levende Boeken: Bijeenkomsten waar mensen hun persoonlijke verhalen een-op-een delen met bezoekers. Je leest hier geen boeken, maar mensen. Hier ontdek je het verhaal achter de mens. Bij deze bijeenkomsten zijn ook meestal vluchtelingen aanwezig die hun verhaal willen delen. Dit initiatief, in samenwerking met Het Kiemuur, helpt om begrip en empathie te vergroten door direct contact.
- Lezingen: Bijeenkomsten waarbij vluchtelingen hun verhaal vertellen aan een groter publiek, bijvoorbeeld aan de hand van een boek wat ze geschreven hebben.
Successen en uitdagingen
"De activiteiten worden als heel waardevol ervaren. Bij het Taalcafé zijn de deelnemers dankbaar voor de hulp. De expositie met kunstwerken van kinderen heeft ook veel lof ontvangen en zorgt voor een blijvende impact", vertelt Maureen.
Maureen ervaart echter ook regelmatig uitdagingen. "De taalbarrière blijft een groot obstakel." Flyers en informatie worden daarom in meerdere talen beschikbaar gesteld, zoals Oekraïens, Arabisch, Engels en Turks. "Deze flyers leggen we bij het azc neer. Daarnaast is het belangrijk om activiteiten doorlopend onder de aandacht te brengen, omdat er continu wisselingen zijn in de bewoners van het azc."
Om de uitdagingen het hoofd te bieden, heeft Maureen een aantal waardevolle tips voor andere bibliotheken die aan de slag willen met een programmalijn voor vluchtelingen:
- Laagdrempelige activiteiten: Zorg dat activiteiten zoals het Taalcafé laagdrempelig zijn en niet als verplichting voelen.
- Samenwerking met lokale organisaties: Werk samen met lokale organisaties om een breder bereik en meer impact te realiseren.
- Gebruik van meerdere talen: Maak gebruik van flyers en materialen in verschillende talen om de toegankelijkheid te vergroten.
- Directe betrokkenheid: Betrek vluchtelingen actief bij de planning en uitvoering van activiteiten om ervoor te zorgen dat hun stem wordt gehoord.
- Zichtbaarheid: Maak continu online en offline je programma’s en activiteiten kenbaar.
Door het organiseren van diverse activiteiten in een programmalijn zet de Bibliotheek Oisterwijk zich in om een inclusieve en ondersteunende omgeving te creëren voor vluchtelingen. "Iedereen verdient een plek in onze samenleving", besluit Maureen.
Maureen Heeren (57) heeft meer dan 30 jaar ervaring in marketing en communicatie. Vier jaar geleden startte ze als programmamaker bij de Bibliotheek Oisterwijk, met dorpsvestigingen in Oisterwijk, Moergestel, Heukelom en Haaren. Maureen is verantwoordelijk voor het organiseren van diverse maatschappelijke activiteiten, waaronder programma's voor en met vluchtelingen. Zij werkt hierbij nauw samen met lokale partners zoals het asielzoekerscentrum (azc), VluchtelingenWerk en ContourdeTwern.
