Open en nieuwsgierige houding: De kracht van empathie

De rol van bibliotheken

Bibliotheken kunnen volgens Jorin een cruciale rol spelen in de ondersteuning van vluchtelingen. Naast het bieden van taallessen en taalcafés, ziet Jorin meerdere mogelijkheden:

• Sociaal contact: "Sociaal contact heeft een helende werking, omdat het vluchtelingen helpt zich welkom en gehoord te voelen. Niet alleen taallessen, maar vooral ook informele ontmoetingen, zoals een kopje thee drinken in de bibliotheek, kunnen waardevol zijn", zegt Jorin. Als de bibliotheek dan ook nog een hoekje maakt waar de kinderen onder toezicht kunnen spelen, dan verwacht Jorin daar veel animo voor.
• Praktische ondersteuning: Een praktisch aspect van de bibliotheek is de beschikbaarheid van computers. "Voor vluchtelingen kan het gebruik hiervan soms lastig zijn vanwege onbekendheid met technologie of de complexiteit van Nederlandstalige formulieren." Jorin benadrukt het belang van ondersteuning bij digitale vragen en vaardigheden door bibliotheken. Denk aan de ondersteuning die geboden wordt bij het gebruik van computers en cursussen zoals Klik & Tik en DigiSterker. En het Informatiepunt Digitale Overheid als aanspreekpunt voor ingewikkelde vragen. Denk daarbij aan het promoten van het IDO onder vluchtelingen.
• Bron van informatie: Bibliotheken kunnen bijdragen aan de ontwikkeling van vluchtelingen door boeken aan te bieden die aansluiten bij hun culturele achtergrond en taalniveau. "Het is belangrijk dat hulpverleners en vluchtelingen weten dat er speciale collecties met boeken zijn die eenvoudig te lezen zijn voor volwassenen. Het beperken tot alleen kinderboeken kan door vluchtelingen als vernederend worden ervaren. Alsof ze ‘dom’ zijn." Bovendien wijst Jorin op de waarde van een selectie boeken in de moedertaal van de vluchtelingen, geschreven door bekende auteurs uit bijvoorbeeld Iran of Syrië.
• Veilige haven: Voor sommige vluchtelingen kan de bibliotheek een veilige plek zijn waar ze hun verhaal durven delen. Jorin vindt het belangrijk dat bibliotheekmedewerkers de sociale kaart rondom vluchtelingen kennen en korte lijntjes hebben met hulpinstanties, zodat ze kunnen doorverwijzen wanneer nodig. "Bibliotheken kunnen altijd contact opnemen met Reinier van Arkel voor advies." Jorin wijst op de trauma-advieslijn van Psychotraumacentrum Zuid-Nederland (bereikbaar via het algemene telefoonnummer) die beschikbaar is voor mensen die in contact staan met vluchtelingen. Deze lijn is niet bedoeld voor vluchtelingen zelf, maar voor hulpverleners die ondersteuning nodig hebben bij het omgaan met trauma.

Communicatie met vluchtelingen

Bibliotheekmedewerkers hoeven niet de rol van psycholoog op zich te nemen, maar Jorin heeft wel tips voor de communicatie met vluchtelingen. "Het begint met een open en nieuwsgierige houding. Vul niet direct in dat iemand vluchteling is en dus getraumatiseerd. Stel open vragen, zoals 'Hoe gaat het met u?' en vraag door over hun dag. Maak een praatje zonder direct naar traumatische ervaringen te vragen. Laat iemand zich welkom voelen, zodat deze zich veilig genoeg voelt om wellicht in de toekomst diens verhaal te delen. Vraag of je ergens bij kunt helpen."

Die veilige sfeer is ook belangrijk bij bijvoorbeeld een taalcafé waar een beladen thema zoals vrijheid op de agenda staat. "Door letterlijk te benoemen dat een onderwerp mogelijk emotionele reacties kan oproepen en door deelnemers uit te nodigen om hun gevoelens hierover te delen, kan een ontspannen sfeer ontstaan zonder druk. Het observeren van stresssignalen, zoals trillende benen, de handen voor het gezicht, transpireren of een verhoogde ademhaling, helpt om op tijd een stapje terug te nemen naar een luchtiger onderwerp."