Creëer draagvlak bij de community via Design-Thinking

Interview met Mayke Weber, themaregisseur Basisvaardigheden

Steeds meer anderstaligen, internationale studenten, arbeidsmigranten en expats vestigen zich in de regio Eindhoven. Van alle Eindhovenaren is ruim 30% van niet-Nederlandse afkomst, waarvan ongeveer 17% niet-Westers is (Bron: Gemeente Eindhoven). De Bibliotheek Eindhoven voelt de verantwoordelijkheid om deze diverse gemeenschappen te ondersteunen om te kunnen participeren in de Nederlandse maatschappij. Mayke Weber, themaregisseur basisvaardigheden bij de Bibliotheek Eindhoven, benadrukt dat taal een krachtig hulpmiddel is bij het verbinden van mensen met verschillende culturele achtergronden.

De Bibliotheek als brug tussen culturen

Volgens Mayke gaat interculturele communicatie vooral over diversiteit en inclusie. “Het betekent dat de Bibliotheek er is voor iedereen, ongeacht leeftijd, geslacht, opleiding, culturele achtergrond, maatschappelijke mening of geloofsovertuiging. Het doel van interculturele communicatie is om een omgeving te creëren waarin mensen zich welkom voelen en waarin de bibliotheek actief inspeelt op de behoeften van diverse gemeenschappen. Dit houdt in dat we in onze communicatie, programmering en diensten rekening houden met de verschillende achtergronden, zodat iedereen zich hierin kan herkennen en deel kan nemen aan de activiteiten en voorzieningen van de bibliotheek. Zo streven wij met ons beeldgebruik een divers beeld na, op alle vlakken. Ook zijn we zo toegankelijk mogelijk in ons taalgebruik en communiceren we waar nodig in het Engels.” Het draait om het bouwen van bruggen tussen verschillende culturen en het samenbrengen van mensen, ongeacht hun achtergrond. “Dit vraagt om een diepgaand begrip van en respect voor de doelgroep,” legt Mayke uit. “We zoeken vooral naar die aspecten waarin we overeenkomen met elkaar, in plaats van de denken vanuit verschillen. Dat past natuurlijk ook erg bij de bibliotheek. De bibliotheek is een ontmoetingsplek, ontwikkelplek en een openbaar gebouw, waar iedereen mag en kan zijn, zonder verplichtingen.”

Design-Thinking

De Bibliotheek Eindhoven hanteert een Design Thinking-aanpak, een creatieve en probleemoplossende benadering die zich richt op het begrijpen van de behoeften en wensen van de doelgroep. Mayke legt uit dat de bibliotheek twee innovators in dienst heeft, die hierin gespecialiseerd zijn. Zij werken samen met de rest van het bibliotheekteam, waaronder met Mayke, om te zorgen dat activiteiten, diensten en programma's afgestemd zijn op de behoeften van de gemeenschap en de doelgroepen die ze bedienen. Nieuwe bibliotheekmedewerkers worden tijdens een inwerkprogramma getraind om via de Design-Thinking methode te denken en te handelen, waarbij de focus ligt op het begrijpen en betrekken van de doelgroep bij de ontwikkeling van activiteiten. Het uiteindelijke doel is om een bibliotheekervaring te bieden die zo inclusief en relevant mogelijk is voor alle gemeenschappen en culturen die de bibliotheek bedient.

Het Design-thinking principe

Empathie opbouwen: In deze fase proberen de betrokkenen inzicht te krijgen in de doelgroep. Ze praten met de community voor wie ze een dienst of product ontwikkelen en proberen hun behoeften en uitdagingen te begrijpen. Ze verzamelen zoveel mogelijk informatie om een diepgaand begrip van de doelgroep te krijgen.

Problemen definiëren: Nadat ze een goed begrip hebben van de doelgroep, identificeren ze specifieke problemen of uitdagingen waarmee deze doelgroep te maken heeft. Ze stellen zichzelf de vraag: "Hoe kunnen we deze problemen oplossen?"

  1. Ideeën genereren: In deze fase brainstormen ze om mogelijke oplossingen te bedenken. Ze moedigen creatief denken aan en streven naar innovatieve ideeën die de problemen kunnen aanpakken.
  2. Concepten maken: Ze zetten de beste ideeën om in praktische concepten of pilots.
  3. Testen: Ze testen de concepten bij de doelgroep en verzamelen feedback. Deze feedback helpt hen om te begrijpen wat wel en niet werkt en om verdere aanpassingen te doen.

Geleerde lessen

Dat het betrekken van de doelgroep belangrijk is voor het slagen van een project, blijkt uit verschillende pilots. "Bijvoorbeeld bij een pilot over hoe we ouders van kinderen kunnen helpen bij de overgang van de basisschool naar de middelbare school. Veel ouders, vooral diegene die minder bekend zijn met het Nederlandse schoolsysteem, kunnen moeite hebben met het vinden en begrijpen van de benodigde informatie. Bij het starten van deze pilot, hadden we met veel verschillende partners contact, zoals vluchtelingenwerk, een inburgeringsorganisatie, volwasseneneducatie, en scholen. Toch bleek er niet voldoende animo en krijgen we een bijeenkomst in Eindhoven niet vol.” Waarom het niet vol zit, is nog onduidelijk. Wel is zeker: Hoe goed je zoiets ook voorbereidt, het blijft maatwerk. Mayke benadrukt hoe belangrijk het is dat de doelgroep vanaf het begin meedenkt. Zo speel je in op specifieke behoeften en verwachtingen en kom je tot een effectieve en relevante dienstverlening. “Ga eerst in gesprek met de community. Zorg dat de activiteiten gedragen worden door de mensen voor wie ze bedoeld zijn. Dan heb je eigenlijk al deelnemers voordat er een project is”, tipt Mayke. The Language Lions, een soort Taalcafé voor kinderen, is hiervan een goed voorbeeld. We begonnen met dit project op basis van signalen vanuit publieksdiensten en mediacoaches en boden het vervolgens aan tijdens het Taalcafé in de schoolvakanties. Toch zat dit niet vol. Na een enquête blijkt dat ouders liever doorlopende, wekelijkse bijeenkomsten hebben. Nu we dit doen, zit de eerste groep helemaal vol. Ook gaan we steeds meer de wijken in. Er komen meer stadsdeelbibliotheken in Eindhoven. Dat helpt ook om de doelgroep beter te bereiken.

De Meeleesclub

Op die manier ontstond bijvoorbeeld de Meeleesclub eind 2022. Dit is een programma dat ontstond vanuit de behoefte van deelnemers aan het Taalcafé. “Na de gevorderden groep in het Taalcafé was er eigenlijk niets meer. Deelnemers gaven echter aan dat ze het zo fijn vonden om elkaar in de bibliotheek te ontmoeten en met elkaar Nederlands te praten. Het smaakte naar meer. Vanuit die behoefte is de Meeleesclub ontstaan: een programma dat de nadruk legt op zowel leesvaardigheid als culturele sensitiviteit.”

De Meeleesclub - de Bibliotheek Eindhoven

De Meeleesclub van de Bibliotheek Eindhoven is een mooi voorbeeld van hoe interculturele communicatie een integraal onderdeel van hun dienstverlening is geworden. In plaats van alleen te focussen op Nederlands spreken, biedt de Meeleesclub deelnemers de gelegenheid om hun lees- en schrijfvaardigheid te ontwikkelen. Het initiatief begon met losse lessen, waarbij tijdschriftartikelen over verschillende onderwerpen werden besproken. Echter, dat voldeed niet helemaal aan de behoeften van de deelnemers. Nu leest de groep samen een boek, waarbij een begeleider het verhaal voorleest en deelnemers meelezen. Hiervoor worden Leeslicht boeken gebruikt. Vervolgens wordt het boek besproken tijdens vijf bijeenkomsten. De boeken openen op deze manier de dialoog tussen verschillende culturen.

“De meeleesclub is een geweldige manier om lees- en schrijfvaardigheden te ontwikkelen en te genieten van literatuur in een inclusieve omgeving”
- Floor Brock, community librarian en coördinator Taalcafé.

Een interessante uitdaging die de Meeleesclub tegenkwam, was het omgaan met culturele verschillen bij de keuze van het leesmateriaal. “Onze taalvrijwilliger koos een boek waarin een expliciete seksuele scène werd beschreven, inclusief verwijzingen naar betaalde seks. Dit veroorzaakte enige zorg, omdat sommige culturen minder open zijn als het gaat om het bespreken van seksualiteit. De vrijwilliger besloot het onderwerp eerst te bespreken met de deelnemers voordat ze het boek gingen lezen. Ze kondigde aan waar het boek over ging en vroeg of iemand bezwaar had tegen dit specifieke onderwerp. Deze openheid en het bespreekbaar maken van deze gevoelige kwestie, tilde het gesprek naar een hoger niveau. Het maakte het voor de deelnemers uiteindelijk comfortabeler om het boek te lezen en erover te praten.

Marian, coördinator van de vrijwilligers van het Taalcafé, laat de boekenkast zien voor anderstaligen waar o.a. de Leeslicht boeken, boeken om Nederlands te leren en boeken voor Inburgering staan.

Behoeftepeiling

Het begrijpen van de behoefte van de doelgroep staat dus centraal voor het creëren van draagvlak. De Design Thinking-aanpak is daarvoor een mooie methode. Mayke adviseert andere bibliotheken om ook actief contact te zoeken én onderhouden met diverse gemeenschappen om die behoefte doorlopend te peilen. “Dat kan ook via een sleutelfiguur, iemand die al contact heeft met de doelgroep, een samenwerkingspartner”.