Gezinsgericht Werken in Heerlen: Bewustwording is het toverwoord
Mensen bewust maken van de kracht van taal: dat is de missie achter de gezinsgerichte aanpak van taalvaardigheid door de SCHUNCK Bibliotheek in Heerlen. Een nieuwe manier van werken die laagtaalvaardige gezinnen helpt bij hun taalontwikkeling. Met een succesvolle pilot in de pocket - en een vervolg in het verschiet - trekt SCHUNCK nu lessen uit de voorbije proefperiode: ,,We zijn ons nóg meer bewust geworden van onze toegevoegde waarde.”
SCHUNCK Gezinsgericht werken, credits Anne Jannes
Heerlen is een stad die het niet altijd makkelijk heeft gehad. Na de sluiting van de mijnen groeide de werkloosheid, de armoede en daarmee de kansenongelijkheid in de stad. In sommige wijken van Heerlen is het voor mensen lastig om goed mee te komen in de maatschappij. De problemen waarmee mensen kampen worden van generatie op generatie doorgegeven. Om die reden startte de gemeente Heerlen, in samenwerking met een keten aan partnerorganisaties, het programma Kansrijk van Start.
Eén van de organisaties in deze alliantie is SCHUNCK. ,,Door de jaren heen zijn we veranderd van een reguliere bibliotheek naar een netwerkorganisatie met een sociaal maatschappelijke en educatieve opgave”, legt beleidsmedewerker Miriam Jennekens uit. ,,Een bieb is geen eiland in de stad. We zoeken nadrukkelijk de verbinding.” En dat is hard nodig, zeker als je als bibliotheek een rol pakt in de aanpak van taalachterstand in je eigen stad. Heerlen heeft namelijk al jaren te maken met een hoog percentage laaggeletterdheid. Maar waar en hoe begin je?
Vonkje
Een artikel van Hermien Lankhorst zorgde voor een vonkje bij Miriam: Gezinsgericht werken als dé methode om taalvaardigheid te bevorderen. Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt namelijk dat als ouders kinderen helpen om meer te lezen, ze de taalontwikkeling van hun kind zo optimaal mogelijk stimuleren. Hierdoor presteren kinderen beter op school en ontwikkelen ze basisvaardigheden die een positieve invloed hebben op bijna alle leefgebieden: gezondheid, onderwijs, werk, financiën en op sociaal gebied.
Eerst moest er intern draagvlak komen voor de nieuwe benadering van taalontwikkeling. SCHUNCK schreef een subsidieverzoek waarin voorzichtig een kader werd uitgewerkt over hoe het gezinsgericht werken zou kunnen uitzien. Na toekenning van de aanvraag, werd Yvette aangenomen als projectleider en konden ze van start gaan. Na vele gesprekken in de lijn én in de breedte van de organisatie, groeide er langzaam een positief gevoel binnen SCHUNCK.
,,Er ontstond gezamenlijk draagvlak, waarbij mensen zeiden: we laten dit niet meer los. Maar je vráágt wél wat van een organisatie. Gezinsgericht werken betekent dat je niet meer aanbodgericht opereert, maar juist vraaggericht”, schetst Yvette. ,,Bovendien kwam deze nieuwe aanpak van taalbevordering ook nog eens bovenop de reguliere werkzaamheden. Dus ook hier geldt: je moet mensen bewust maken van de kracht van taal en hun eigen expertise hierin, om mensen enthousiast te krijgen. Van management tot de werkvloer: op alle niveaus.”
Niet evident
Omdat taalontwikkeling zoveel verschillende terreinen binnen het sociaal domein beslaat, ben je als organisatie veel tijd en energie kwijt om een schakel te worden in de keten van maatschappelijke partners. In dit geval de alliantie van Kansrijk van Start. ,,SCHUNCK was eigenlijk de vreemde eend in de bijt”, zegt projectleider Gezinsgericht Werken Yvette Harmes. ,,Maar we zaten wél al aan tafel! Met partners uit de jeugdgezondheidszorg, het welzijnswerk, het Zuyderland Medisch Centrum, het onderwijs, Team Toegang van de gemeente Heerlen, enzovoorts. In dit verband was het een structurele uitdaging om taal scherp op het netvlies van iedereen. Dus was het zaak om dat verhaal van de kracht van taal te blijven vertellen. Taal loopt immers door al die domeinen heen.”
Best wel pittig
De transitie naar Gezinsgericht Werken is best een pittige tijd geweest, erkent Miriam: ,,Voor veel medewerkers van SCHUNCK voelde dit als een stap uit hun comfortzone. Mensen gingen plots op bezoek bij gezinnen, die vaak kwetsbaar zijn. En dan hadden ze ook nog te maken met extra werklast bovenop hun ‘normale’ taken. Hier is binnen SCHUNCK veel aandacht voor geweest. Maar juist omdat ze in contact kwamen met die gezinnen, ontstond er een relatie en vanuit die relatie weer betrokkenheid. Dan zegt niemand meer: dit pas niet in mijn takenpakket.”
Niet alleen heeft SCHUNCK met Gezinsgericht Werken gezorgd voor meer bewustwording over de kracht van taal; het heeft ook tot nieuwe inzichten geleid over de eigen rol. ,,Dit hele traject heeft ons geleerd dat we als bieb niet bescheiden hoeven te zijn”, zegt Miriam. ,,We hebben enorm veel expertise in huis, waarmee we mensen écht kunnen helpen. Bovendien zijn we inmiddels een gelijkwaardige gesprekspartner voor de andere organisaties in de alliantie van Kansrijk van Start. Kortom: we zijn ons nóg meer bewust geworden van onze toegevoegde waarde.”
Dit wordt ook erkend door de financiers van het project: op moment van schrijven lijkt het erop dat Gezinsgericht Werken een vervolg krijgt voor het komende anderhalve jaar. Met deze hernieuwde financiering kunnen bovendien extra gezinsconsulenten aangetrokken worden, zodat het gezinsgericht werken een verdieping en uitbreiding kan doormaken.. ,,Heel bijzonder dat we nu door kunnen”, zegt Miriam trots.
SCHUNCK Gezinsgericht werken, credits Anne Jannes