Brabant bundelt krachten voor sterk bibliotheek­netwerk

“Het is voor het eerst dat we dit in Brabant op zo'n grote schaal doen met alle partijen.” Anneke Oonincx, programmaleider Brabant bij Cubiss, steekt haar enthousiasme duidelijk niet onder stoelen of banken. In april en mei vinden drie ‘vierhoeksoverleggen’ plaats met de provincie, gemeenten, bibliotheken en Cubiss Brabant. Onderwerp: de vernieuwde bibliotheekwet.

Alle 56 gemeenten die Noord-Brabant telt, kunnen hierbij aanschuiven. Want het is juist deze lokale overheid die door de wetswijziging de taak krijgt om te zorgen voor een volwaardige bibliotheek binnen haar grenzen. Maar ook voor de provincie komt er dan een zorgplicht, als toezichthouder op de gemeenten. Zij maakte daarom haar debuut aan de overlegtafel.

‘Nieuwe wet biedt kans’

“Dat wil de provincie ook graag”, geeft Oonincx aan. Nu is de provincie voor Cubiss vooral opdrachtgever met betrekking tot bibliotheekwerk. “Ten eerste voor de uitvoering van de logistiek (vervoer van bestelde boeken, red.). Ten tweede dragen we bij aan grote maatschappelijke opgaven voor bibliotheken, zoals een Leven lang ontwikkelen.”

Van het eerdere driehoeksoverleg – een initiatief van Cubiss Brabant – maakte de provincie een vierhoek. Eind vorig jaar werd het eerste, verkennende gesprek gevoerd met het oog op de vernieuwde bibliotheekwet. Welke implicaties heeft die? Biedt het juist kansen? Hoe moeten we er samen aandacht aan besteden en hoe pakt die nieuwe rol uit voor de diverse partners?

“Het is goed om daarover met elkaar in gesprek te gaan. Het zijn vier partijen, maar hun taken hangen allemaal met elkaar samen. Dat is ook zo mooi aan dit overleg en ook een kans die de nieuwe wet ons biedt: welke dynamiek speelt er binnen die vierhoek en welke gemeenschappelijke ambitie kun je daaruit formuleren?”

Zwaar jaar voor gemeenten

Met name gemeenten zien volgens de programmaleider veel op zich afkomen in 2026, het jaar dat de wetswijziging van kracht wordt. Ze noemt het een ‘ravijnjaar’ met tal van bezuinigingsopgaven. Ook de gemeenteraadsverkiezingen vinden dan plaats.

“Aan de nieuwe bibliotheekwet is bovendien een normenkader gekoppeld dat er misschien toe leidt dat je een bibliotheek moet bijbouwen. Voor gemeenten is het heel belangrijk om dat goed onder de aandacht te brengen.”

De provincie zal graag willen weten welke afspraken er kunnen worden gemaakt over het toezicht op gemeenten, verwacht Oonincx.

‘Geld hoort erbij’

De grootste zorgen zijn er volgens haar over de extra middelen die de Rijksoverheid hiervoor beschikbaar stelt: een decentralisatie-uitkering naar het gemeentefonds van € 2,95 per inwoner. Die middelen zijn echter niet geoormerkt voor de doelstellingen van de nieuwe wet en de vrees is dat gemeenten die liever aan andere zaken besteden.

“Da’s best veel geld”, vindt Oonincx. “Maar het is echt geen kers op de taart of een luxe. Bibliotheken hebben het zwaar gehad, met (energie)kostenstijgingen, met indexatieproblemen. Dat betekent dat je al jaren een stukje inlevert. Met de nieuwe wet wordt erkend dat je moet gaan herstellen. Daar hoort gewoon geld bij.”

Overigens verlopen de gesprekken in het vierhoeksoverleg constructief volgens de programmaleider van Cubiss, met begrip voor elkaars standpunt en een focus op wat wél mogelijk is. “En als iets niet morgen kan, kan het misschien over vier jaar.”

Actieagenda

Cubiss en de Brabantse bibliotheken werken al een aantal jaren intensief samen. Hun agenda volgt de maatschappelijke opgaven zoals die in het Bibliotheekconvenant staan. Gezamenlijk willen ze een impuls geven aan een aantal programma's, onder de noemer Brabantse Netwerkbibliotheek (BNB). Deze werkwijze trekt inmiddels landelijk de aandacht.

“Het is onze wens om gemeenten en de provincie te laten aanhaken bij de ambities die bibliotheken en Cubiss hebben wat betreft onze maatschappelijke opgave. Dat je met elkaar enthousiast wordt van een goed inhoudelijk verhaal. Daar gaan we voor. Dit is hét moment om samen dat meerjarenperspectief te ontwikkelen.”

De vierhoeksoverleggen in Brabant zijn op 9 april in Helmond, 16 april in Roosendaal en 12 mei in Tilburg.