De Beste Bibliotheek van Nederland
Wat doet het met een bibliotheek die ‘de beste van Nederland’ is?
De titel Beste Bibliotheek van Nederland is een felbegeerde onderscheiding binnen de sector. In 2023 sleepte de Bibliotheek in het Brabantse Son en Breugel, onderdeel van Bibliotheek Dommeldal, deze titel in de wacht. Wat betekent zo'n erkenning voor het imago van een bibliotheek? Luc Pruijn, directeur van Bibliotheek Dommeldal, deelt daarover zijn inzichten: “Als je van het imago van boekenschuiver af wilt, moet je echt de mens centraal stellen.”
Foto van het interieur Bibliotheek Son en Breugel
Toen de vestiging in Son en Breugel vorig jaar werd uitgeroepen tot de beste bibliotheek van het land, was dat een moment van trots en feestvreugde voor Bibliotheek Dommeldal. En dat terwijl Luc Pruijn, al 17 jaar directeur van deze organisatie met zeven vestigingen in vier gemeenten, jarenlang die verkiezingen aan zich voorbij had laten gaan: “Ik vroeg me af of wij daar energie in moesten steken."
Dat werd anders toen in 2022 in Son en Breugel het nieuwe Dommelhuis opende; een multifunctioneel centrum met culturele en maatschappelijke organisaties. De bibliotheek kreeg in deze voormalige kerk een prominente plek. "Vanaf het begin zag je dat het werkt als dorpshuis", zegt Pruijn.
Boost voor betrokkenheid
Met de architectonische kwaliteit van het gebouw en de vernieuwende inrichting in gedachten, besloot hij deze bibliotheek voor te dragen als kandidaat voor de titel Beste Bibliotheek van Nederland. Dat is een initiatief van het Nederlands/Vlaamse ‘Bibliotheekblad’ en Stichting NBD Biblion.
De nominatie met vier andere bibliotheken die volgde, zorgde voor een boost in de betrokkenheid binnen het team van ‘Dommeldal’. "Ineens merkte ik dat mensen intern dat heel leuk begonnen te vinden" herinnert de directeur zich. "Men was trots."
Toen de bibliotheek de titel daadwerkelijk won, was de impact direct merkbaar in de gemeenschap. "Het hele college van burgemeester en wethouders kwam langs met een enorme taart, collega’s feliciteerden ons, de media wilde interviews", vertelt Pruijn. Het liet zien dat de bibliotheek een belangrijke rol speelt in de gemeenschap en dat erkenning op nationaal niveau dat imago versterkt.
Luc Pruijn, directeur Bibliotheek Dommeldal Credits: Pascal Striebel
Van boekenplek naar ontmoetingsplaats
Een van de belangrijkste lessen die Pruijn deelt, is dat een moderne bibliotheek uitstraalt veel meer te zijn dan een plek waar mensen boeken lenen. De nieuwe inrichting van de bibliotheek in Son en Breugel is gebaseerd op het Storyhouse in het Engelse Chester. "Wat ze daar gedaan hebben – en dat hebben we in Son en Breugel ook gedaan – is de mens centraal stellen", legt hij uit.
Dit vraagt om een uitnodigende en open ruimte waar mensen kunnen lezen, studeren, vergaderen of elkaar ontmoeten. De collectie drapeert zich daar als het ware omheen. “Dat inzicht van ‘de mens centraal’ hebben we in de loop van de tijd opgedaan: als je van het imago van boekenschuiver af wilt, moet je niet de bibliotheek binnenkomen en rijtjes met stellingen vol boeken zien staan.”
Wie in Son en Breugel door de voordeur komt, komt dus ook een dorpshuis binnen, zegt Pruijn. “Het is heel toegankelijk. Er staan leestafels, je kunt er wat dwalen, wat ontdekken en loopt als het ware vanzelf de bibliotheek in.” Dit soort ruimtes en de gekozen programmering spreken mensen aan en dragen bij aan een levendig imago van de bibliotheek, als een plek van verbinding, leren en lezen.
De woensdagochtend waarop de ‘beste bibliotheek’-jury langskwam, viel precies samen met het Taalhuis: een levendig initiatief met 50 tot 60 taalleerders (Nederlandse taal en cultuur) en 35 vrijwilligers. "De juryleden vielen met hun neus in de boter", lacht Pruijn.
Tekst gaat verder onder de foto
Foto exterieur Bibliotheek Son en Breugel
Titel breed uitgedragen
De titel leidde tot nieuwe initiatieven zoals het ‘Beste Bieb-abonnement’, met 200 aanmeldingen. Voor mensen die al lid waren, was er een verloting van tickets voor toegang tot activiteiten met bekende Nederlanders. Deze initiatieven creëerden niet alleen meer goodwill, maar versterkten ook het beeld van de Bibliotheek als een actieve en betrokken speler in de gemeenschap.
Ook in andere gemeenten met vestigingen van Bibliotheek Dommeldal – Nuenen, Geldrop-Mierlo en Heeze-Leende – is de titel breed uitgedragen. "We hebben gezegd dat deze uitverkiezing de verdienste is van de organisatie Dommeldal. En dat zij eigenlijk óók de beste bibliotheek van Nederland in huis hebben", legt Pruijn uit.
Maatschappelijk-educatieve instelling
Bibliotheek Dommeldal kijkt wat de directeur betreft vooruit naar een toekomst waarin het maatschappelijke en educatieve karakter van de bieb verder wordt versterkt. Met de gemeentes zijn echte partnerschappen tot stand gekomen en de bieb wordt betrokken bij beleid op het gebied van sociaal domein.
“Tegelijk willen we cultuur niet vergeten.” Hij noemt daarbij als voorbeeld de zoektocht naar plaatselijke culturele initiatieven, die in de bieb een plekje kunnen krijgen op het MeeMaakPodium. Het publiek krijgt daarbij zeggenschap in de programmering. Een methode die straks ook in de andere vestigingen wordt toegepast.
Door de landelijke prijs is de bekendheid van de bieb volgens de directeur vergroot en is het veel gemakkelijker geworden om de belangstelling voor dit soort activiteiten te vergroten. Of, zoals Pruijn het treffend zegt: "Die titel blijf je voor altijd houden."