Expertise van Cubiss
Gratis bibliotheekpas voor Limburgers met kleine beurs
Limburgers met een kleine beurs kunnen binnenkort gratis lid worden van de bibliotheek. Op initiatitief van de Provincie Limburg, start Cubiss samen met een aantal partners dit najaar met een pilot in drie gemeenten. In 2026 en 2027 kunnen alle Limburgers met een minimuminkomen een gratis bibliotheekpas krijgen.
Foto: Jos Debeij
Met het gratis lidmaatschap wil initiatiefnemer de Provincie Limburg als eerste in Nederland de drempel verlagen om inwoners met een kleine beurs gebruik te laten maken van de kennis, cultuur en ondersteuning die de Bibliotheek biedt. Ze stelt hiervoor ruim 1 miljoen euro beschikbaar aan Cubiss, dat samen met de Vereniging Limburgse Bibliotheken (VLB) en lokale partners zorgt voor de uitvoering.
“Het gaat erom dat iedereen mee kan doen”, licht directeur Henk Snier van Cubiss toe. “Door dit project maken we dat extra goed bereikbaar voor duizenden Limburgers die toegang krijgen tot de bibliotheek – ook online –, informatie, taalontwikkeling en ontmoeting.”
Voor de coördinatie van het project deed Snier een beroep op Limburger Jos Debeij, gepensioneerd bibliothecaris/directeur van diverse bibliotheken. Na maanden van voorbereiding start deze maand een pilot. Uiterlijk in 2026 doen alle 31 Limburgse gemeenten met een bibliotheekvoorziening mee. Alleen de gemeenten Mook en Middelaar en Roerdalen hebben die niet.
De uitrol begint vanaf september met pilots in Venlo, Landgraaf en Gennep. “Deze drie hebben aangegeven voorop te willen lopen in de planning. Dat vraagt eventueel wat uitzoekwerk van ze, maar zij zien heel mooie kansen”, vertelt Debeij.
‘Gouden ticket’ Hoe werkt het? Inwoners met een kleine beurs ontvangen een brief via intermediairs – bijvoorbeeld consulenten van hun gemeente of het Volwassenfonds Sport & Cultuur. In deze brief staat uitgelegd hoe een voucher voor een gratis lidmaatschap aangevraagd kan worden. Maar hoe kom je aan hun adressen? Bekendheid geven aan dit initiatief gebeurt eerst door gemeenten en, als alle bibliotheken meedoen op provinciaal niveau. Debeij: “De gemeente Venlo heeft bijvoorbeeld aangegeven deze brief te willen sturen aan de mensen in hun bestanden. Daarmee heb je al best een grote groep te pakken.” Vervolgens dragen de netwerkpartners hun steentje bij. Te denken valt hierbij aan sociale wijkteams, kinderopvang, scholen, voedselbanken of Jeugdeducatiefonds. Zo komen onder anderen statushouders in beeld.
Het is belangrijk, volgens de projectcoördinator, dat op het moment dat mensen met een voucher de bieb binnenlopen, zij een warm welkom voelen. “Het is een groep die niet gestigmatiseerd mag worden. Ze moeten niet met hangende schouders binnenkomen maar met het idee: ik heb een gouden ticket.”
Dit project moet in zijn ogen niet alleen een financiële drempel wegnemen, maar ook die van onbekendheid. Want lang niet iedereen kent de vernieuwde bibliotheek en de mogelijkheden daarvan over de volle breedte: naast het lenen van boeken, is het ook een plek voor het ontwikkelen van taalvaardigheid, digitale vaardigheden of het vragen van hulp via het Informatiepunt Digitale Overheid (IDO) en bij aanvragen van uitkeringen en voorzieningen.
Scholing en training Wie gaat die nieuwe bezoekers de boodschap overbrengen wat ze precies aan hun bibliotheekpas hebben? “Limburgers die in aanmerking komen voor een gratis lidmaatschap hebben allerlei verschillende achtergronden”, weet Debeij. “De bibliotheekmedewerkers die zich daarvoor aanmelden of naar voren worden geschoven, willen we vanuit Cubiss scholing en training aanbieden om deze groep warm te kunnen ontvangen, wanneer zij de bibliotheek binnenstappen.” Natuurlijk zullen er volgens hem vragen zijn. “Daarom is het fijn dat drie gemeenten een pilot starten. Lopende het project kunnen dan zaken worden verbeterd. Het is bovendien een kans om de drie maatschappelijke opgaven uit het bibliotheekconvenant (Leven lang ontwikkelen, Participatie in de informatiesamenleving en Geletterde samenleving, red.) voor deze doelgroep betekenisvol te maken.”
Limburg is de eerste provincie die laaggeletterdheid en armoede op brede schaal aanpakt via deze bijzondere regeling.
Een gratis bibliotheeklidmaatschap via Limburgse gemeenten die deelnemen aan het ‘Volwassenenfonds’ blijft ook tot de reeds bestaande mogelijkheden behoren. Alleen moet je volgens Debeij behoorlijk vaardig zijn om op de site van het fonds zo’n lidmaatschap te kunnen aanvragen. “Er wordt gewerkt aan een eenvoudige ‘knop’ daarvoor.”
Limburg is eveneens de eerste provincie die laaggeletterdheid en armoede op brede schaal aanpakt via deze bijzondere regeling. Wat er precies onder ‘mensen met een kleine beurs’ moet worden verstaan varieert, aldus Debeij. Sommige gemeenten hanteren daarvoor een inkomen van 120% van het bijstandsniveau, andere 140%. “Wij gaan uit van de normen op gemeentelijk niveau.”
Grondige evaluatie De projectcoördinator krijgt vanuit het land inmiddels informatieverzoeken over dit project. “Er is veel interesse in manieren om de drempels naar de bibliotheek te verlagen.” Als ander voorbeeld noemt hij de optie om tot je 27ste gratis lid van de bieb te kunnen worden. Nu is dat vaak 18 jaar.
De voortgang en impact van het gratis lidmaatschap-project wordt de komende jaren nauwgezet gemonitord en geëvalueerd.
Mijn Streek Bibliotheek nauw betrokken Cubiss zorgt samen met de Vereniging Limburgse Bibliotheken (VLB) en lokale partners voor de uitvoering van dit project. Maar ook Mijn Streek Bibliotheek, met vestigingen in de gemeenten Kerkrade, Brunssum, Voerendaal en Simpelveld, heeft met name een behoorlijke vinger in de pap. Zo zit directeur-bestuurder Egid van Houtem – sinds 1 april – namens de VLB in de stuurgroep van het project. Ook levert Mijn Streek Bibliotheek een deskundige op het gebied van marketing.